Drugshandel

Het jaar 2021 werd op heel het grondgebied gekenmerkt door de grootste interventie in de geschiedenis van het federaal parket en de Federale Gerechtelijke Politie en een recordaantal inbeslagnames en de ontmanteling van tal van internationale organisaties in het raam van het dossier Sky ECC en de uitvloeisels ervan.
Een nieuwe techniek voor de behandeling van cocaïne werd in 2021 aan het licht gebracht: de 'cocaïnewasserijen'.
Onder impuls van de Federale Gerechtelijke Politie is een internationaal expertennetwerk opgericht met focus op verborgen (smokkel)ruimtes in voertuigen.

We zijn allemaal samen de uitdaging aangegaan

"Het jaar 2021 werd voor de Federale Gerechtelijke Politie gekenmerkt door een technisch en technologisch hoogstandje: het ontcijferen van de code van berichtenapp Sky ECC. Dit communicatienetwerk oprollen heeft rechtstreekse en onrechtstreekse gevolgen voor zowel de Federale Politie als voor heel de Belgische maatschappij.

Enerzijds betekent dit een grote ommekeer in onze perceptie van de georganiseerde criminaliteit, waarvan we ontdekten dat ze nog gewelddadiger, beweeglijker, technologischer en internationaler was geworden. In een gespannen budgettaire context zijn we allemaal samen de uitdaging aangegaan en hebben we ons op alle vlakken georganiseerd: rekruteren, investeren, vernieuwen en de samenwerking versterken en vlotter maken, eerst binnen de Geïntegreerde Politie en vervolgens op internationaal niveau.

Anderzijds beschermen onze acties onze medeburgers door de verstrengeling van de misdaadwereld met de burgermaatschappij te bestrijden. Corruptie, sociale en fiscale fraude, witwassen van geld: we zullen niet toelaten dat die maffiasystemen voet aan de grond krijgen in België."

Hoofdcommissaris Eric Snoeck
Directeur-generaal van de Federale Gerechtelijke Politie

Onderzoekscapaciteit in drugsdossiers

In de strijd tegen drugs hebben de onderzoekers van de Federale Gerechtelijke Politie in 2021 641 162 uren gepresteerd, hetzij 22% van de onderzoekscapaciteit.

Federale onderzoekscapaciteit in de strijd tegen drugs	2019	2020	2021
Aantal gepresteerde uren	428 756	521 722	641 162
Percentage ten aanzien van de totale federale onderzoekscapaciteit	15,9%	17,6%	22%

De focus lag op de aanpak van:

de in- en uitvoer van cocaïne;
de professionele en commerciële productie van cannabis;
de productie van en handel in synthetische drugs, inclusief precursoren;
de lokale markt van verdovende middelen.

De internationale politiesamenwerking is een belangrijke schakel in de doeltreffende aanpak van dit fenomeen. De Federale Politie is betrokken bij verschillende internationale fora (EMPACT-programma’s van Europol, internationale drugsconferentie van Interpol, Groupe Pompidou van de Raad van Europa, bilaterale netwerken met Nederland, Benelux- en Hazeldonk-overleg enz.).

In 2021 voerde de Directie van de internationale politiesamenwerking haar driejaarlijkse evaluatie van het netwerk van de verbindingsofficieren van de Geïntegreerde Politie in het buitenland uit. De belangrijkste aanbeveling die in het rapport wordt geformuleerd is om een bijkomende verbindingsofficier in Latijns-Amerika te plaatsen, ter versterking van de strijd tegen de internationale cocaïnetrafiek.

Cocaïnehandel

In 2021 waren er in totaal 174 inbeslagnames van cocaïne (maritiem, luchtverkeer en andere); goed voor een totaal van meer dan 96 ton van het witte poeder.

De zeehavens zijn schakels in de cocaïnehandel vanuit Zuid-Amerika naar West-Europa. In nauwe samenwerking met de douane investeert de Federale Politie steeds meer in de aanpak van de cocaïnehandel door samenwerking met de politiediensten van de bron- en transitlanden in Zuid-Amerika (Colombia, Brazilië …).

Maritieme inbeslagnames van cocaïne	2019	2020	2021
in Antwerpen	61 796	65 443	90 750
naar Antwerpen	76 986	67 780	102 193
in België, Antwerpen niet meegerekend	1 877	2 451	940
Totaal (kg)	140 660	135 675	193 883

Naast de maritieme route wordt er ook via de lucht cocaïne vanuit Zuid-Amerika richting België gesmokkeld. Zo werd er begin augustus 2021 door de Braziliaanse Federale Politie op de luchthaven van Fortaleza (BRAZ) 1,3 ton cocaïne aangetroffen in een privéjet met bestemming België. De Federale Gerechtelijke Politie (FGP) van Luik startte een onderzoek naar deze trafiek. ‘General aviation’ (de niet-commerciële burgerluchtvaart) is dus zeker ook een aandachtspunt in de strijd tegen trafiek van cocaïne.

Handel in hasjiesj

Twintig inbeslagnames leverden in totaal 13 451 kilo hasjiesj op. Eén inbeslagname was goed voor 8,5 ton! Hoewel de belangrijkste inbeslagnames plaatsvonden in de haven van Antwerpen, toch werd ook iets minder dan 750 kg in de haven van Zeebrugge in beslag genomen.

Heroïnehandel

35 inbeslagnames voor een totaal van 1554 kg Dit betreft zowel de invoer via de haven van Antwerpen of de luchthaven van Zaventem als de grensoverschrijdende trafiek vanuit Nederland naar Frankrijk.

Ontcijfering van Sky ECC: een mokerslag voor het criminele milieu

Op 9 maart 2021 ging de grootste operatie ooit in België geleid door het federaal parket en de Federale Gerechtelijke Politie van start.

De Sky ECC-zaak vond haar oorsprong in 2019 in een dossier van de Federale Gerechtelijke Politie (FGP) van Antwerpen. Diezelfde FGP heeft dankzij haar deskundigheid en sterke internationale samenwerking bereikt waarin weinigen eerder geslaagd waren: de code kraken van een versleutelde berichtenapp en de berichten analyseren die via die app verstuurd waren. Sindsdien werden meer dan veertig acties van verschillende FGP's met succes bekroond: Brussel, Charleroi, Luik, Limburg en Antwerpen zijn daarvan de belangrijkste. Ongeacht of het gaat om dossiers 'verrijkt' met ontcijferde informatie uit het Sky ECC-dossier of om nieuwe dossiers voortvloeiend uit de onderschepte gegevens, allemaal hebben ze de handel in of de aanmaak van verdovende middelen alsook de ermee verbonden criminaliteit (geweld, corruptie, witwassen enz.) gemeenschappelijk. Die onderzoeken zorgen voor een betere kennis van de georganiseerde criminaliteit die zich precies als een klassiek economisch (inter)nationaal ecosysteem gedraagt: elke entiteit heeft haar specialiteit, gaat bondgenootschappen aan en ontdoet zich van haar meest meedogenloze concurrenten. Er is een nieuwe invoertechniek van cocaïne ontdekt. Deze bestaat erin een of ander inert materiaal (tweedehandskleren, steenkool, kokosvezels enz.) in het uitvoerende land te doordrenken met een cocaïneoplossing en de cocaïne vervolgens chemisch te onttrekken in een 'wasserij' en ze te herverpakken. De cocaïne is dan klaar om doorheen heel Europa vervoerd te worden.

Ontcijfering van Sky ECC: een mokerslag voor het criminele milieu

Er zijn nieuwe trends aan het licht gekomen zoals de massale investering in legale bezittingen in België en het buitenland om geld wit te wassen, de aankoop van cryptomunten en het toenemende gebruik van omkoping, met geweld of uit winstbejag, van sleutelfiguren.

Kerncijfers van 9 maart 2021 tot 28 februari 2022:

881 aangehouden personen;
272 nieuwe dossiers;
117 dossiers gevoed met nieuwe elementen;
59 718 141 euro in beslag genomen (herbruikbare goederen zoals cash, uurwerken, luxeauto's ...);
meer dan 90 ton drugs in beslag genomen;
voor een waarde van meer dan 4 500 000 000 euro;
862 fulltime-equivalenten (fte's), wat de arbeidstijd vertegenwoordigt van alle onderzoekers samen (onderzoek, intelligence en steun van de speciale eenheden - DSU) – Met andere woorden: een enkele onderzoeker zou 862 jaar hebben moeten werken om die resultaten te bereiken!

De verbindingen tussen de dossiers op heel het grondgebied.

Federale Gerechtelijke Politie van Brussel ontmantelt 6 cocaïne-extractielabo’s

Bij een van de grootste operaties tegen drugshandel eind oktober 2021 – sinds het kraken van het communicatienetwerk Sky ECC – heeft de Federale Gerechtelijke Politie (FGP) van Brussel zes cocaïne-extractielaboratoria ontmanteld, een primeur in België. De FGP kon doordringen tot in het hart van een goed gestructureerde internationale criminele organisatie, die de voorbije jaren tonnen cocaïne ons land binnensmokkelde en weer uitvoerde.

De grootschalige antidrugsoperatie van de FGP Brussel, met de steun van andere FGP’s en diensten van de Federale Politie en Lokale Politie, bracht meer dan 1100 politiemensen op de been. Zij voerden een honderdtal huiszoekingsbevelen in België uit, waarvan de meerderheid in Brussel. Die leidden tot 64 arrestaties.

De ontmanteling van de cocaïne-extractielabo’s is ongetwijfeld het meest opmerkelijke resultaat van de operatie. Meer dan 1300 dagen ofwel ongeveer 20% van de capaciteit van de FGP Brussel hebben geleid tot de identificatie van deze laboratoria voor de verpakking en verwerking van cocaïne in Brussel, Vlaanderen en Wallonië, alsook verschillende sluikstorten van chemische producten afkomstig uit deze labo’s.

Naast de zes cocaïne-extractielaboratoria nam de politie ook het volgende indrukwekkende lijstje in beslag: tonnen producten en diverse materialen die waarschijnlijk met cocaïne geïmpregneerd zijn, tientallen bidons met chemische producten, een tiental vuurwapens, 57 in beslag genomen voertuigen waaronder verschillende luxevoertuigen, luxegoederen, een grote hoeveelheid gouden munten, een geldtelmachine, ongeveer 1 miljoen euro in cash en 300 m³ gesmokkelde tabak. Verder ook apparatuur die criminelen gebruiken als ‘tegenmaatregelen’ of om onder de radar te blijven: technische apparatuur, stoorzenders, bakens, detectoren, drones en voortstuwingsmotoren voor duikers.

Federale Gerechtelijke Politie van Brussel ontmantelt 6 cocaïne-extractielabo’s

Het SPOC in het hart van de uitwisselingen

Vanaf het begin van de operationele fase bevond het Single Point of Operational Contact (SPOC) van de Directie van de internationale politiesamenwerking (CGI) in zijn hoedanigheid van enig operationeel contactpunt in het hart van de uitwisselingen in het Sky ECC-dossier. Sinds de start van het Sky ECC-dossier steeg het aantal uitgewisselde berichten met het buitenland met 25%.

Het SPOC kon zo dicht mogelijk bij de acties en onderzoeken steun bieden. De efficiënte coördinatie tussen de zowel nationale als internationale partners en de beschikbaarheid van de operatoren hebben aan de successen bijgedragen.

Het SPOC levert ondertussen dagelijks een aanzienlijke capaciteit om in dit dossier, dat regelmatig de voorpagina haalt, steun te bieden.

Etoile-acties in het kader van de Hazeldonk-samenwerking

De Etoile-acties zijn een samenwerking tussen de Federale Politie, de Lokale Politie, de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen en hun collega's uit de Benelux-landen en Frankrijk. Ze zijn gericht tegen de drugshandel en in het bijzonder tegen de drugsdistributienetwerken en de erbij betrokken criminele organisaties.

In 2021 hebben de politie- en douanediensten, gedurende vijf actiedagen, 8101 personen en meer dan 6690 voertuigen gecontroleerd. Ook 138 treinen en 80 autobussen van lowcostmaatschappijen werden gecontroleerd. In totaal werden tijdens die acties 90 personen aangehouden en werden 42 wapens en een geldsom van 214 119 euro in beslag genomen.

Etoile-acties in het kader van de Hazeldonk-samenwerking

In beslag genomen drugs in het kader van de Etoile-acties

Hoeveelheid	2018	2019	2020	2021
Marihuana	12,5 kg	39,5 kg	14 kg	39,5 kg
Hasjiesj	8 kg	1 kg	1 kg	7 kg
Heroïne	5 kg	0,2 kg	3 kg	8,8 kg
Cocaïne	2,5 kg	4,8 kg	11,4 kg	9,5 kg
Amfetamines	1,5 kg	0,4 kg	0,15 kg	6,3 kg
XTC	2 019 pillen	1 168 pillen	2 571 pillen	1 275 pillen

Geen ‘drug’, wel gevaarlijk: lachgas

Op 25 maart 2021 hebben de politie- en douanediensten uit Nederland, Luxemburg, Frankrijk en België een grootschalige en grensoverschrijdende controleactie Etoile in de provincie Luxemburg georganiseerd. Er werd een grote hoeveelheid lachgas in beslag genomen, in totaal zo’n 18 250 dosissen.

Sinds enkele jaren is lachgas (distikstofmonoxide) populair bij jongeren en in het uitgaanscircuit. Niet zonder gevaar! Het inhaleren van lachgas kan leiden tot zuurstoftekort in de hersenen met ernstige gezondheidsproblemen tot gevolg.

De inbeslagnames door de politiediensten, zoals in dit geval door de Federale Wegpolitie van Luxemburg, helpen een beter beeld te krijgen van de omvang van het fenomeen.

Om de toename van het recreatief gebruik van lachgas te counteren, kunnen steden en gemeenten hun algemeen politiereglement aanpassen en het fenomeen op bestuurlijk vlak aanpakken, onder meer met gasboetes. Een gerechtelijke aanpak is minder evident omdat de verkoop, het vervoer en het gebruik van lachgas in de ‘retail’ legaal is en niet onder de drugwetgeving valt. De (online)verkoop van lachgaspatronen aan minderjarigen is wel verboden.

Als leidraad voor een brede en proactieve bestuurlijke aanpak door politie en lokale besturen (beteugeling, inbeslagname, vernietiging enz.) en in lijn met de omzendbrief ‘Lachgas’ van het openbaar ministerie, stelde het Arrondissementeel informatie- en expertisecentrum (ARIEC) Antwerpen een draaiboek op.

De centrale Directie van de bestrijding van zware en georganiseerde criminaliteit (DJSOC) volgt dit fenomeen op en biedt ondersteuning aan de politiediensten.

Internationaal expertennetwerk ‘Verborgen ruimtes’

Onder impuls van het team Drugs van de centrale Directie van de bestrijding van zware en georganiseerde criminaliteit (DJSOC) werd een expertengroep ‘Verborgen ruimtes’ opgericht. Collega’s van douane, Lokale Politie en Federale Politie maken hier deel van uit en zorgen voor een nog bredere kijk op dit fenomeen.

Eén van de doelstellingen van de expertengroep was de awareness verhogen. Daarvoor werd een opleiding ‘controle voertuig bij vermoeden aanwezigheid verdovende middelen – verborgen ruimtes’ ontwikkeld. In 2021 werden 1381 collega’s opgeleid en 115 sessies gegeven door de expertengroep.

De specifieke aandacht voor dit fenomeen levert resultaat op: in 2021 zijn 108 verborgen ruimtes in voertuigen ontdekt.

Niet alleen nationaal maar ook internationaal krijgt dit fenomeen meer aandacht. Zo werd op 10 november 2021 een internationaal congres ‘Vehicle concealments’ gehouden in Oosterhout (Nederland), waar de deelnemers uit operationele, strategische en juridische hoek kwamen. Dit congres faciliteerde de oprichting van een internationaal netwerk.

Drugssmokkelaars opgepakt in Brussel-Zuid

De Spoorwegpolitie (SPC) Brussel kon in 2021 drie grote vangsten uitvoeren in verband met drugssmokkel door ‘bolletjesslikkers’ (voornamelijk cocaïne) in het station van Brussel-Zuid (op 20 januari, 12 september en 22 december). In totaal hebben ze bij de drie personen 196 cocaïnebolletjes in beslag genomen, met een totaalgewicht van 2874 gram. Deze drie dossiers werden onderzocht met de felicitaties van het Brusselse parket in het kader van de gespecialiseerde BDO-activiteiten (Behaviour Detection Officer) van de betrokken dienst.

Daarnaast werd er in 2021 door SPC Brussel een totale som van 703 387 euro in beslag genomen naar aanleiding van witwaspraktijken.

Productie van synthetische drugs

Op 26 oktober 2021 organiseerde DJSOC Drugs een nationale themadag Synthetische drugs op Campus Vesta. 85 deelnemers uit verschillende disciplines (Justitie, douane, Lokale Politie en Federale Politie, civiele bescherming, Sciensano, FAGG, NICC en Nederlandse politie en Landelijk Parket) namen hieraan deel. De nieuwe trends (cocaïnewasserijen en methamfetaminelabo's) kwamen aan het bod tijdens de themadag.

Cijfers:

Inbeslagnames van synthetische drugs in 2021

Amfetamines: 8 inbeslagnames voor een totaal van 29 kg (+240 liter amfetamineolie om amfetamine te produceren)
Xtc: 42 inbeslagnames met een totaal van 449 298 pillen
Ketamine: 33 inbeslagnames voor een totaal van 219 kg
MDMA: 25 inbeslagnames voor een totaal van 76 kg
Methamfetamines: 20 inbeslagnames voor een totaal van 78 kg