Informatie-uitwisseling

583 974 internationale berichten en signalementen gekanaliseerd.
Primeur op de luchthaven: ‘hit’ dankzij vingerafdruk.
3 miljoen oproepen via de noodcentrales beantwoord.

Internationale informatie-uitwisseling: Single Point of Operational Contact

Het Single Point of Operational Contact (SPOC) van de Federale Politie is het zenuwcentrum van de internationale uitwisseling van politionele informatie en van de internationale signaleringen voor ons land.

Het SPOC behandelt alle berichten van en naar buitenlandse politiediensten, zowel in het raam van onderzoeken als in het kader van openbare orde en veiligheid. Ook alle internationale signaleringen verlopen via deze dienst, of het nu gaat om personen die gezocht worden door Belgische of buitenlandse politiediensten of om signalementen van vermiste personen, van gestolen voertuigen, of verzoeken aan buitenlandse collega’s om een bepaalde persoon te controleren of te lokaliseren. Al deze communicaties gebeuren via beveiligde communicatiekanalen, zoals het SIENA-kanaal van Europol of de Interpol 24/7-applicatie.

Het SPOC, meer dan 100 personen, staat de klok rond en 7 dagen op 7 ten dienste van buitenlandse politiediensten die een verzoek hebben voor hun Belgische collega’s of omgekeerd. Naast het hoofdkantoor in Brussel bestaat het SPOC ook uit drie gemeenschappelijke politie- en douanecentra in Doornik, Luxemburg en Kerkrade (NL). In die centra wordt informatie uitgewisseld die betrekking heeft op de politiesamenwerking in de grensstreek.

In 2022 verwerkte het SPOC in totaal 583 974 berichten (via Interpol, Europol, Schengen, verbindingsofficieren), komende van of bestemd voor Belgische politiediensten.

Het aantal SIENA-berichten (Secure Information Exchange Network Application, een tool van Europol om operationele informatie uit te wisselen) steeg dit jaar opnieuw met 36,7% ten opzichte van vorig jaar: 83 074 tegenover 60 770 in 2021.

De uitwisseling van informatie betreft operationele berichten (in het raam van onderzoeksdossiers, maatregelen met betrekking tot personen of voertuigen enz.) die het SPOC registreert en verwerkt via Interpol, Europol, de verbindingsofficieren, de Belgische of buitenlandse politiediensten enz.

Er is steeds meer infodeling rond georganiseerde criminaliteit. Van voortvluchtige criminelen op de Most Wanted-lijst van de Federale Politie die in het buitenland kunnen worden aangehouden, over informatiegaring rond een buitenlandse verdachte in een Belgisch drugsdossier, tot het ontmantelen van een internationale wapentrafiek – het SPOC vormt telkens een cruciale schakel.

Grensoverschrijdende fenomenen

Top 5 van de behandelde misdrijven die tot de bevoegdheid van Europol behoren en waarover het SPOC informatie uitwisselde:

	2019	2020	2021	2022
1.	Illegale drugshandel	Diefstal en zware diefstal	Diefstal en zware diefstal	Illegale drugshandel
2.	Diefstal en zware diefstal	Illegale drugshandel	Illegale drugshandel	Diefstal en zware diefstal
3.	Fraude en oplichting	Fraude en oplichting	Fraude en oplichting	Fraude en oplichting
4.	Illegale immigratie	Witwassen	Witwassen	Witwassen
5.	Autocriminaliteit	Illegale immigratie	Illegale immigratie	Illegale immigratie

Internationale signaleringen

België signaleerde 9486 personen in het SIS. Daarnaast werden er op het Belgisch grondgebied 11 446 ‘hits’ op buitenlandse SIS-signaleringen opgetekend.

	2018	2019	2020	2021	2022
SIS*	6818	7596	9227	6530	9486
Interpol**	1828	2028	2927	2438	2178
Totaal	8646	9624	12 154	8968	11 664

* SIS: Schengen Information System. Systeem dat internationale signaleringen in de Schengenzone verspreidt.
** Interpol: laat toe internationale signaleringen (diffusions of notices) buiten de Schengenzone te verspreiden.

De internationale signaleringen zijn een bijzondere vorm van informatie-uitwisseling: de signalerende politiedienst stuurt informatie door, maar vraagt tegelijk dat er een maatregel wordt genomen in zijn eigen belang. De belangrijkste maatregelen die gepaard kunnen gaan met een internationale signalering zijn de volgende:

de aanhouding van een persoon;
de weigering van de toegang tot of het verblijf op het grondgebied;
de opsporing en/of bescherming van een vermiste persoon;
de opsporing met het oog op een gerechtelijke procedure;
de specifieke of discrete controle met of zonder onmiddellijk contact met het SPOC;
de inbeslagname.

Deze signaleringen gebeuren momenteel nog steeds manueel. Signaleringen in het Schengen Information System (SIS) met het oog op een ‘inbeslagname’ gebeuren automatisch na een vatting door de politie in de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG).

Hits

Een hit betekent dat er een overeenstemming (match) is met een internationaal gesignaleerde entiteit waarvoor een maatregel werd gevraagd. De entiteit die de 'match' heeft vastgesteld, kan de maatregel al dan niet hebben genomen.

Belgische hits op buitenlandse internationale signaleringen

	2018	2019	2020	2021	2022
Schengen Information System (SIS)	8830	11 738	8691	8093	10 074

Buitenlandse hits op Belgische internationale signaleringen

	2018	2019	2020	2021	2022
Schengen Information System (SIS)	6056	7370	4573	4956	3946

Primeur op de luchthaven: ‘hit’ dankzij vingerafdruk

Dankzij de goede samenwerking tussen de Luchtvaartpolitie van Brussel-Nationaal (LPA BruNat) en de collega's van het Single Point of Operational Contact (SPOC) konden onze politiemensen op de luchthaven een ongeziene situatie optimaal aanpakken en een verdachte aanhouden.

In november 2022 slaagde de politie erin een persoon op te sporen en aan te houden aan de hand van zijn vingerafdrukken. Een primeur voor de luchthaven van Zaventem! Bij zijn aankomst in België werd deze persoon gecontroleerd omdat hij van buiten de Schengenruimte kwam. Daarbij gaat de politie na of de persoon bekend is in de Belgische en internationale politionele gegevensbanken, meer bepaald het Schengeninformatiesysteem (SIS) en Interpol. Uit de controle van zijn identiteit kwam niets verdachts naar voren. In bepaalde omstandigheden kunnen de vingerafdrukken van de persoon echter ook worden vergeleken met de vingerafdrukken in de politionele gegevensbanken.

Toen gaf het systeem een positief resultaat: in het SIS was er een signalering met het oog op aanhouding. De Franse autoriteiten hadden tegen de persoon een aanhoudingsbevel uitgevaardigd. Dankzij de vergelijking van zijn vingerafdrukken kon de politie de verdachte aanhouden. Hij gebruikte immers een andere identiteit dan de identiteit opgegeven door de Franse autoriteiten.

Het SIS maakt het mogelijk om door de politie gezochte personen te signaleren op basis van hun identiteit met toevoeging van een foto of vingerafdrukken. Europese politiemensen kunnen een persoon dus zowel op basis van zijn identiteit als door vergelijking van zijn vingerafdrukken controleren. Zonder deze vingerafdrukvergelijking zou de verdachte door de mazen van het net zijn geglipt.

Vertaling

Om te voldoen aan de eisen van het internationale operationele berichtenverkeer op het gebied van talen beschikt het SPOC over een sectie Vertaling die binnen de vooropgestelde termijnen de berichten met een operationeel karakter vertaalt (d.w.z. dat ze gelinkt zijn aan een dossier van gerechtelijke of bestuurlijke politie). De berichten worden voornamelijk via het Schengeninformatiesysteem, Interpol, Europol en de verbindingsofficieren verstuurd door zowel Belgische als buitenlandse politiediensten.

	2018	2019	2020	2021	2022
Uitgevoerde vertalingen*	15 284	13 774	11 718	10 591	9922
FLASH-dossiers**	33,5%	34%	37%	41,5%	44,5%

* Bijna alle vertalingen hebben betrekking op operationele dossiers.
** Vertalingen van FLASH-dossiers zijn binnen het uur te behandelen.

SIS Recast in de steigers: efficiëntiewinst centraal in uitbreiding Schengeninformatiesysteem (SIS)

Een upgrade of ‘recast’ van het Schengeninformatiesysteem (SIS) voor internationale signaleringen moet politiediensten in staat stellen om in operationele dossiers met een internationale dimensie nog meer successen te boeken.

Politiediensten zullen een bredere waaier van ‘entiteiten’ in het SIS kunnen signaleren, d.w.z. naast personen en voertuigen ook IT-toestellen (laptops, smartphones enz.), industriële uitrusting, scheepsmotoren enz.

Voorts krijgt het SIS bijkomende functionaliteiten. En bovenop de landelijke politiediensten zullen meer autoriteiten toegang krijgen tot de gegevensbank, waaronder Europol, Eurojust, Frontex, de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen en bepaalde diensten van de Dienst voor Inschrijvingen van Voertuigen (de diensten die instaan voor de inschrijving van o.a. de personenwagens hadden al toegang).

Met het oog op de inwerkingtreding van SIS Recast (in maart 2023) heeft de Directie van de internationale politiesamenwerking (CGI) het afgelopen jaar diverse initiatieven genomen. In oktober 2022 zijn 16 opleiders via het train-de-trainerprincipe gevormd. De referentiebrochure voor internationale signaleringen kreeg een grondige update in het licht van SIS Recast. Om te anticiperen op de vragen van eindgebruikers over het vernieuwde Schengeninformatiesysteem werd een FAQ online geplaatst.

SIRENE voor bijkomende informatie

SIRENE staat voor Supplementary Information Request at the National Entries.

Elk land dat het Schengen Information System gebruikt, heeft een SIRENE-bureau dat instaat voor de internationale signaleringen (alerts). Dit gaat van hun validatie tot het aanreiken van bijkomende informatie over die signaleringen.

	2019	2020	2021	2022
Verstuurde formulieren door SIRENE-België	15 349	12 927	35 428	16 338
Ontvangen formulieren door SIRENE-België	42 267	52 328	58 531	38 191
Totaal behandelde formulieren	57 616	65 255	93 959	54 529

Informatie-uitwisseling en de sleutelrol van de arrondissementen

Op het vlak van operationeel informatiebeheer vervult het arrondissementele niveau een sleutelrol dankzij de communicatie- en informatiediensten van het arrondissement (SICAD's). Een SICAD verenigt enerzijds het provinciale communicatie- en informatiecentrum (CIC) waar noodoproepen binnenkomen en worden behandeld en, anderzijds, de arrondissementele informatiekruispunten (AIK's).

Noodoproepen

De noodoproepen van de bevolking via de nummers 101 of 112 (inclusief doorgeschakelde oproepen van de 100/112 en oproepen van bepaalde alarmen en de Nationale Bank) worden beantwoord in de communicatie- en informatiecentra (CIC's).

Niet-dringende oproepen zijn alle andere ontvangen oproepen, bijvoorbeeld die van een zone van de Lokale Politie of van een takelaar die rechtstreeks naar een dispatcher van een CIC belt via het nummer van zijn werkstation.

In 2022 steeg het aantal oproepen naar de CIC's met 200 000 ten opzichte van de covidjaren 2020 en 2021. Dit stemt dus overeen met de 3 miljoen oproepen per jaar uit de precovidperiode.

	Dringend				Niet-dringend				Totaal
	2019	2020	2021	2022	2019	2020	2021	2022	2019	2020	2021	2022
West-Vlaanderen	212 201	190 012	191 482	209 493	12 580	11 770	12 190	12 435	224 781	201 782	203 675	221 928
Oost-Vlaanderen	250 749	235 004	242 036	268 807	10 558	10 468	11 159	11 237	261 307	245 472	253 195	280 044
Antwerpen	317 192	281 660	295 843	359 552	98 787	80 043	81 224	78 899	415 979	361 703	377 067	408 451
Limburg	161 673	149 429	148 504	153 823	16 506	12 461	12 570	12 406	178 179	161 890	161 074	166 229
Vlaams-Brabant*	183 194	164 024	165 060	183 742	18 680	16 266	15 367	15 775	201 874	180 290	180 427	199 517
Brussel	443 932	361 199	355 798	391 416	35 312	32 939	38 457	43 681	479 244	394 138	394 255	435 097
Waals-Brabant	82 922	74 978	71 566	82 993	18 766	19 083	16 533	18 322	101 688	94 061	88 099	101 315
Henegouwen	462 495	412 056	375 611	400 057	16 374	16 029	16 816	17 413	478 869	428 085	392 427	417 470
Namen	155 594	146 443	141 676	146 706	15 493	14 676	14 616	14 783	171 087	161 119	156 292	161 489
Luik*	365 564	341 041	347 208	350 561	77 912	79 362	81 946	77 486	443 476	420 403	429 154	428 047
Luxemburg	69 415	66 382	61 622	64 838	19 541	17 957	17 197	17 148	88 956	84 339	78 819	81 986
Totaal	2 704 931	2 422 228	2 396 409	2 611 988	340 509	311 054	318 075	289 585	3 045 440	2 733 282	2 714 484	2 901 573

* De noodoproepen voor de arrondissementen Halle/Vilvoorde en Eupen – die niet over een eigen CIC beschikken – komen toe in respectievelijk het CIC Leuven (verantwoordelijk voor heel Vlaams-Brabant) en het CIC Luik (verantwoordelijk voor de arrondissementen Luik en Eupen).

Informatie-uitwisseling en de sleutelrol van de arrondissementen

Astrid User Days zijn een succes!

Na twee jaar afwezigheid kwamen de specialisten van de hulp- en openbare veiligheidsdiensten weer bij elkaar op 18 en 19 mei in Louvexpo in La Louvière voor de 'Astrid User Days' editie 2022. ASTRID is de telecomoperator waarvan de hulp- en veiligheidsdiensten gebruikmaken.

Een zestigtal exposanten uit heel Europa toonden er de nieuwe technologische ontwikkelingen op het vlak van kritieke communicatie, dispatching, geolokalisatie enz.

De Federale Politie en de lokale politiezone van La Louvière waren aanwezig met verschillende voertuigen en tools om te ontdekken. Er was ook een rekruteringsstand voor wie geïnteresseerd is in een loopbaan bij de politie. De bezoekers konden in het bijzonder de audioaccessoires van een motorfiets van de Wegpolitie ontdekken alsook de radiosimulatietool TETRAsim – een onlinetrainingstool om TETRA-radio's te leren bedienen (TETRA is een in Europa ontwikkelde norm voor de digitale radiocommunicatie van spraak en gegevens) –, het systeem van tijdelijke vaste Argos-camera's en het systeem voor automatische nummerplaatherkenning (ANPR).

Stalkingalarm: politie ter plaatse bij één druk op de knop

Op 14 maart 2022 stelde minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing Annelies Verlinden samen met minister van Justitie Vincent Van Quickenborne in Oudenaarde het stalkingalarm voor, een kostbare tool in de strijd tegen seksueel en intrafamiliaal geweld. Het gaat om een knop die via Bluetooth verbonden is met de app 112 op de smartphone van het slachtoffer. Met één druk op deze knop wordt de dispatching van de politie in het arrondissementele communicatie- en informatiecentrum (CIC) rechtstreeks verwittigd. De 101 kan het slachtoffer dan onmiddellijk identificeren, geolokaliseren en snel een patrouille ter plaatse sturen.

Voor de Federale Politie, die de communicatie- en informatiecentra (CIC's) – verantwoordelijk voor de dispatching – coördineert, is de deelname aan dit project een prioriteit gezien de meerwaarde in de strijd tegen seksueel en intrafamiliaal geweld.

De eerste proefprojecten in Oost- en West-Vlaanderen waren een succes. Op termijn zal het stalkingalarm in heel het land worden uitgerold.

Bescherming van persoonsgegevens

In 2022 heeft de Federale Politie verschillende acties ondernomen om de veiligheid en de bescherming van persoonsgegevens te waarborgen.

De dienst Information Security & Privacy Office van het Commissariaat-generaal (CG/ISPO) heeft onder andere:

meegewerkt aan de analyse en uitvoering van voorstellen tot wets- en normatieve aanpassingen (gegevensbeschermingswet, wet op het politieambt, wet op de geïntegreerde politie, koninklijke besluiten en richtlijnen enz.) om te voldoen aan de regelgeving rond gegevensbescherming (16 ontwerpteksten van wet-/regelgeving);
steun geboden bij 32 adviezen van het Controleorgaan op de politionele informatie (COC);
de opvolging verzekerd van de aanvragen voor onrechtstreekse toegang tot de politionele gegevensbanken via het COC (24 dossiers waarbij CG/ISPO betrokken was) en voorafgaande analyses uitgevoerd voor een eventuele hervorming van de onrechtstreekse toegang;
steun geboden bij 10 veiligheidsincidenten en data breaches;
het informatieveiligheidsbeleid uitgestippeld door het algemene kader en de leidende principes ter zake voor de Geïntegreerde Politie te beschrijven.

RegPol, het register voor alle verwerkingen van de Geïntegreerde Politie, wordt nog steeds actief aangevuld en bevatte op 31 december 2022 meer dan 6812 geregistreerde verwerkingen waaronder 1027 verwerkingen (15%) van de Federale Politie.