Informatie-uitwisseling

Het Single Point of Operational Contact (SPOC) van de Directie van de internationale politiesamenwerking (CGI) verwerkte 247 511 informatieberichten en signaleringen via diverse kanalen.
Diefstal, drugshandel en fraude/oplichting blijven de meest behandelde misdrijven door het SPOC.
In 2021 beantwoordden de arrondissementele communicatie- en informatiecentra (SICAD's/CIC's) meer dan 2,7 miljoen oproepen via de nummers 101 of 112. Zo'n 2 400 000 daarvan waren noodoproepen.

Internationale informatie-uitwisseling: Single Point of Operational Contact

Het Single Point of Operational Contact ) van de Federale Politie is het zenuwcentrum van de internationale uitwisseling van politionele informatie en van de internationale signaleringen voor ons land.

Het SPOC behandelt alle berichten van en naar buitenlandse politiediensten, zowel in het raam van onderzoeken als in het kader van openbare orde en veiligheid. Ook alle internationale signaleringen verlopen via deze dienst, of het nu gaat om personen die gezocht worden door Belgische of buitenlandse politiediensten of om signalementen van vermiste personen, van gestolen voertuigen, of verzoeken aan buitenlandse collega’s om een bepaalde persoon te controleren of te lokaliseren. Al deze communicaties gebeuren via beveiligde communicatiekanalen, zoals het SIENA-kanaal van Europol of de Interpol 24/7-applicatie.

Het SPOC, bestaande uit meer dan 100 personen, staat de klok rond en 7 dagen op 7 ten dienste van buitenlandse politiediensten die een verzoek hebben voor hun Belgische collega’s of omgekeerd. Naast het hoofdkantoor in Brussel bestaat het SPOC ook uit drie gemeenschappelijke politie- en douanecentra in Doornik, Luxemburg en Kerkrade (NL). In die centra wordt informatie uitgewisseld die betrekking heeft op de politiesamenwerking in de grensstreek.

Internationale informatie-uitwisseling

2018	2019	2020	2021
215 189	218 856	205 506	247 511

De uitwisseling van informatie betreft operationele berichten (in het raam van onderzoeksdossiers, maatregelen met betrekking tot personen of voertuigen enz.) die het SPOC registreert en verwerkt via Interpol, Europol, de verbindingsofficieren, de Belgische of buitenlandse politiediensten enz.

Er is steeds meer infodeling rond georganiseerde criminaliteit. Van voortvluchtige criminelen op de Most Wanted-lijst van de Federale Politie die in het buitenland kunnen worden aangehouden, over informatiegaring rond een buitenlandse verdachte in een Belgisch drugsdossier, tot het ontmantelen van een internationale wapentrafiek – het SPOC vormt telkens een cruciale schakel. Sinds de start van het Sky ECC-dossier bijvoorbeeld, steeg het aantal uitgewisselde berichten met het buitenland met 25%.

Single Point of Operational Contact, ministerieel bezoek

Grensoverschrijdende fenomenen

Top 5 van de behandelde misdrijven die tot de bevoegdheid van Europol behoren en waarover het SPOC informatie uitwisselde:

	2018	2019	2020	2021
1	Diefstal en zware diefstal	Illegale drugshandel	Diefstal en zware diefstal	Diefstal en zware diefstal
2	Illegale drugshandel	Diefstal en zware diefstal	Illegale drugshandel	Illegale drugshandel
3	Fraude en oplichting	Fraude en oplichting	Fraude en oplichting	Fraude en oplichting
4	Illegale immigratie	Illegale immigratie	Witwassen	Witwassen
5	Witwassen	Autocriminaliteit	Illegale immigratie	Illegale immigratie

Internationale signaleringen

	2018	2019	2020	2021
SIS*	6 818	7 596	9 227	6 530
Interpol**	1 828	2 028	2 927	2 438
Totaal	8 646	9 624	12 154	8 968

* SIS: Schengen Information System. Systeem dat internationale signaleringen in de Schengenzone verspreidt.
** Interpol: laat toe internationale signaleringen (diffusions of notices) buiten de Schengenzone te verspreiden.

De internationale signaleringen zijn een bijzondere vorm van informatie-uitwisseling: de signalerende politiedienst stuurt informatie door, maar vraagt tegelijk dat er een maatregel wordt genomen in zijn eigen belang. De belangrijkste maatregelen die gepaard kunnen gaan met een internationale signalering zijn de volgende:

de aanhouding van een persoon;
de weigering van de toegang tot of het verblijf op het grondgebied;
de opsporing en/of bescherming van een vermiste persoon;
de opsporing met het oog op een gerechtelijke procedure;
de specifieke of discrete controle met of zonder onmiddellijk contact met het SPOC;
de inbeslagname.

Deze signaleringen gebeuren momenteel nog steeds manueel. Signaleringen in het Schengen Information System (SIS) met het oog op een ‘inbeslagname’ gebeuren automatisch na een vatting door de politie in de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG).

Hits

Een hit betekent dat er een overeenstemming (match) is met een internationaal gesignaleerde entiteit waarvoor een maatregel werd gevraagd. De entiteit die de 'match' heeft vastgesteld, kan de maatregel al dan niet hebben genomen.

Belgische hits op buitenlandse internationale signaleringen

	2018	2019	2020	2021
Schengen Information System (SIS)	8 830	11 738	8 691	8 093
Interpol (IP)	591	590	*	*
Totaal	9 421	12 328	-	-

* Cijfer niet meer beschikbaar wegens het stopzetten van het registratiesysteem bij Interpol.

Buitenlandse hits op Belgische internationale signaleringen

	2018	2019	2020	2021
Schengen Information System (SIS)	6 056	7 370	4 573	4 956
Interpol (IP)	74	199	*	*
Totaal	6 130	7 569	-	-

* Cijfer niet meer beschikbaar wegens het stopzetten van het registratiesysteem bij Interpol.

Vertaling

Om te voldoen aan de eisen van het internationale operationele berichtenverkeer op het gebied van talen beschikt het SPOC over een sectie Vertaling die binnen de vooropgestelde termijnen de berichten vertaalt met een operationeel karakter (d.w.z. dat ze gelinkt zijn aan een dossier van gerechtelijke of bestuurlijke politie). De berichten worden voornamelijk via Schengen, Interpol, Europol en de verbindingsofficieren gestuurd door zowel Belgische als buitenlandse politiediensten.

	2018	2019	2020	2021
Uitgevoerde vertalingen*	15 284	13 774	11 718	10 591
FLASH-dossiers**	33,5%	34%	37%	41,5%

* Bijna alle vertalingen hebben betrekking op operationele dossiers.
** Vertalingen van FLASH-dossiers zijn binnen het uur te behandelen.

Proactieve screening van de Interpol- en Schengen-signaleringen

Proactief filteren is het controleren van de lijsten met buitenlandse Interpolberichten en de lijsten met Schengen A-formulieren (kennisgevingen van de nieuwe buitenlandse SIS-signaleringen met het oog op een aanhouding). Het SPOC vergelijkt de inhoud van die lijsten met de Belgische databanken. Dit maakt het niet alleen mogelijk om de lijsten sneller en systematischer te verwerken, maar ook om de collega's op het terrein en de eventueel geïnteresseerde eenheden of diensten op de hoogte te houden van lokale operationele informatie.

Het systeem wordt momenteel toegepast op alle Interpolberichten en de Schengen A-formulieren (waarschuwing dat een lidstaat een internationale SIS-signalering heeft aangemaakt met het oog op een aanhouding). Daardoor kan het SPOC ze proactief controleren.

Buitenlandse Interpol-signaleringen

INTERPOL	2018	2019	2020	2021
Gecontroleerde signaleringen	8 983	23 426	16 691	16 591
Match*	13	34	28	198

* Een match betekent in dit geval dat een link met België werd vastgesteld, bijvoorbeeld: gedomicilieerd in België, bekend met te nemen maatregel in de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG).

A-formulieren in het Schengen Information System (SIS)

	2019	2020	2021
Gecontroleerde A-formulieren (meldingen van nieuwe buitenlandse signaleringen met het oog op arrestatie)	19 064	28 986	12 618
Gecontroleerde aliassen (een A-formulier van een persoon kan meerdere aliassen bevatten voor die persoon en elke alias wordt gecontroleerd)	26 086	32 118	15 142
Matches als gevolg van de controle van de ontvangen A-formulieren	626	776	998

N.SISnew: ook de applicaties van de politie worden moderner!

De applicatie NSIS of 'National Schengen Information System' (Nationaal Schengen Informatiesysteem) maakt het beheer van het nationale deel van het Schengen Informatiesysteem (SIS) mogelijk. Dankzij die applicatie kunnen de 26 lidstaten politionele gegevens uitwisselen.

De NSIS-applicatie werd op 4 oktober 2021 vervangen door een vernieuwde applicatie met de naam N.SISnew. Dankzij een nieuwe technologie kon er aan de architectuur een belangrijke aanpassing worden aangebracht. De politie hangt zo niet meer af van de centrale eenheid die in onbruik is geraakt, maar werkt via Web Services, m.a.w. via een gemeenschappelijk platform waarmee de applicaties onder elkaar kunnen communiceren. Op die manier is het mogelijk recentere technologieën te gebruiken, die op hun beurt voor meer onafhankelijkheid en mogelijkheden zorgen.

De bestaande functionaliteiten van de NSIS-applicatie werden overgenomen. De interface werd echter gemoderniseerd en kreeg een nieuwe look door het aanbrengen van enkele aanpassingen om de applicatie voor de politieagenten op het terrein gebruiksvriendelijker te maken.

SIRENE voor bijkomende informatie

SIRENE staat voor Supplementary Information Request at the National Entries.

Elk land dat het Schengen Information System gebruikt, heeft een SIRENE-bureau dat instaat voor de internationale signaleringen (alerts). Dit gaat van hun validatie tot het aanreiken van bijkomende informatie over die signaleringen.

	2019	2020	2021
Verstuurde formulieren door SIRENE-België	15 349	12 927	35 428
Ontvangen formulieren door SIRENE-België	42 267	52 328	58 531
Totaal behandelde formulieren	57 616	65 255	93 959

Opleidingen internationale informatie-uitwisseling en signaleringen

De opleiding ‘Internationale informatie-uitwisseling en internationale signaleringen’ voor wie met deze materie geconfronteerd wordt, aangeboden door de Nationale Politieacademie (ANPA), vloeit voort uit de samenwerking tussen experts van de Directie van de internationale politiesamenwerking (CGI) en de opleiders in deze complexe materie. Gezien de beperkende covidmaatregelen lag deze opleiding het afgelopen jaar grotendeels stil.

Complementair aan de opleiding is een nieuwe referentiebrochure ‘Internationale informatie-uitwisseling en internationale signaleringen’ opgesteld. De nieuwe editie van deze referentiebrochure werd in twee delen gesplitst: het deel over internationale politionele informatie-uitwisseling werd herzien en aangepast aan de nieuwe evoluties. Het tweede deel handelt over de internationale signaleringen. De referentiebrochure werd virtueel gepresenteerd op een informatiesessie voor de opleiders van ANPA en de erkende scholen. De brochure zal worden gebruikt in de opleiding voor iedereen binnen de Geïntegreerde Politie die met internationale signaleringen en informatie-uitwisseling werkt.

In het kader van de Schengenevaluatie en aanvullend op de opleiding heeft de Directie van de internationale politiesamenwerking (CGI) nieuwe posters ontworpen over de procedures voor internationale informatie-uitwisseling en dito signaleringen. Deze tools maken deel uit van een infokit om de kennis over het Schengen Information System bij de politiemensen op het terrein te verbeteren.

Informatie-uitwisseling en de sleutelrol van de arrondissementen

Op het vlak van operationeel informatiebeheer vervult het arrondissementele niveau een sleutelrol dankzij de communicatie- en informatiediensten van het arrondissement (SICAD's). Een SICAD verenigt enerzijds het provinciale communicatie- en informatiecentrum (CIC) waar noodoproepen binnenkomen en worden behandeld en, anderzijds, de arrondissementele informatiekruispunten (AIK's).

Aantal oproepen in de CIC's

Noordoproepen zijn de oproepen die de CIC's ontvangen en afkomstig zijn van de bevolking via de oproepnummers 101 of 112, van een doorgeschakelde oproep via 100/112, van bepaalde alarmen of van de Nationale Bank.

Niet-dringende oproepen zijn alle andere ontvangen oproepen, bijvoorbeeld die van een lokale politiezone of van een takelaar die rechtstreeks naar een dispatcher van een CIC belt via het nummer van zijn werkstation.

	Dringend				Niet-dringend				Totaal
	2018	2019	2020	2021	2018	2019	2020	2021	2018	2019	2020	2021
West-Vlaanderen	217 454	212 201	190 012	191 482	13 283	12 580	11 770	12 190	230 737	224 781	201 782	203 675
Oost-Vlaanderen	248 776	250 749	235 004	242 036	10 749	10 558	10 468	11 159	259 525	261 307	245 472	253 195
Antwerpen	318 490	317 192	281 660	295 843	98 346	98 787	80 043	81 224	416 836	415 979	361 703	377 067
Limburg	161 753	161 673	149 429	148 504	15 942	16 506	12 461	12 570	177 695	178 179	161 890	161 074
Vlaams-Brabant*	168 540	183 194	164 024	165 060	20 197	18 680	16 266	15 367	188 737	201 874	180 290	180 427
Brussel	442 899	443 932	361 199	355 798	32 534	35 312	32 939	38 457	475 433	479 244	394 138	394 255
Waals-Brabant	80 772	82 922	74 978	71 566	16 860	18 766	19 083	16 533	97 632	101 688	94 061	88 099
Henegouwen	471 468	462 495	412 056	375 611	13 936	16 374	16 029	16 816	485 404	478 869	428 085	392 427
Namen	146 927	155 594	146 443	141 676	15 511	15 493	14 676	14 616	162 438	171 087	161 119	156 292
Luik*	358 335	365 564	341 041	347 208	71 454	77 912	79 362	81 946	429 789	443 476	420 403	429 154
Luxemburg	67 851	69 415	66 382	61 622	18 936	19 541	17 957	17 197	86 787	88 956	84 339	78 819
Totaal	2 683 265	2 704 931	2 422 228	2 396 409	327 748	340 509	311 054	318 075	3 011 013	3 045 440	2 733 282	2 714 484

* De noodoproepen voor de arrondissementen Halle/Vilvoorde en Eupen – die niet over een eigen CIC beschikken – komen toe in respectievelijk het CIC Leuven (verantwoordelijk voor heel Vlaams-Brabant) en het CIC Luik (verantwoordelijk voor de arrondissementen Luik en Eupen).

Beschikbaarheid en solidariteit om het hoofd te bieden aan de overstromingen

In juli 2021 speelden de communicatie- en informatiecentra (CIC's) een sleutelrol bij het crisisbeheer naar aanleiding van het noodweer en de overstromingen die België troffen.

De uitdaging op het vlak van coördinatie was enorm: in de dagen na de overstromingen werden maar liefst 4000 personeelsleden van de Lokale Politie en 1000 personeelsleden van de Federale Politie ingezet in de zwaarst getroffen gebieden.

De inzet van die verschillende diensten en de goede samenwerking met andere disciplines was enkel mogelijk dankzij de communicatie- en informatiecentra (CIC's) die de noodoproepen en de dispatching van de ploegen op het terrein op meesterlijke wijze aangepakt hebben.

Bovendien moest het CIC van Luik ten gevolge van de overstromingen tijdelijk verhuizen naar de CIC's van Leuven en Namen. Dankzij de flexibiliteit en onderlinge solidariteit tussen medewerkers van de verschillende CIC’s kon de dienstverlening te allen tijde gewaarborgd blijven.

Beheer van de politionele informatie

Naast de communicatie- en informatiecentra (CIC's) spelen nog andere diensten een cruciale rol in het verspreiden en analyseren van informatie.

Op het niveau van de arrondissementen zijn zo'n 400 personeelsleden in de AIK's belast met het beheer van de politionele informatie. Politiegegevens en politionele informatie worden er verzameld, geanalyseerd en verwerkt om er toegevoegde waarde uit te halen voor het werk op het terrein. Hoe? Door gegevens aan elkaar te toetsen en verbanden te leggen, door nieuwe fenomenen en trends op het vlak van criminaliteit of veiligheid te herkennen, door te helpen richting te geven aan de politieacties en door ervoor te zorgen dat de gegevens en informatie doorstromen naar de politiediensten die deze gegevens en informatie nodig hebben voor de uitvoering van hun opdrachten.

Op het centrale niveau staan de Directie van de operaties inzake gerechtelijke politie (DGJ/DJO) en de Directie van de operaties inzake bestuurlijke politie (DGA/DAO) specifiek in voor het beheer van de politionele informatie. DJO telde vorig jaar 46 personen voor deze functie. DAO kon een beroep doen op 42 personeelsleden. DAO en DJO vormen samen met het Single Point of Operational Contact (SPOC) van de Directie van de internationale politiesamenwerking (CGI) het nationaal invalspunt (NIP), een 24/7-permanentiedienst.

Communicatie in videobeelden en in real time!

Het videoplatform van de Geïntegreerde Politie streeft ernaar om in real time videobeelden te communiceren om de politiediensten bij de uitvoering van hun opdrachten te ondersteunen.

Sinds enkele jaren worden beelden afkomstig van de helikopters van de Directie luchtsteun (DAFA) ter beschikking gesteld van de Directie van de operaties inzake bestuurlijke politie (DAO) en van de 11 communicatie-en informaticentra (CIC's). De CIC's werden namelijk uitgerust met videocentrales (VMS – Video Management System) waardoor ze die beelden naar andere politiediensten van hun provincie kunnen doorsturen.

In 2021 heeft de Directie van de politionele informatie en de ICT-middelen (DRI) dit aanbod versterkt door het onmiddellijke karakter ervan. De beelden van de drones van DAFA en van de drones van andere politiediensten, die de gepaste router zouden gebruiken, kunnen zo ook in real time worden verspreid onder alle politiediensten die ze voor de uitvoering van hun opdracht nodig zouden hebben.

Bescherming van persoonsgegevens

De dienst Information Security & Privacy Office van het Commissariaat-generaal (CG/ISPO) analyseert de evolutie van de wetgeving en biedst steun bij het ontwikkelen van regelgeving en wetsaanpassingen op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens en informatieveiligheid.

De dienst fungeert als contactpunt voor alle vragen en probleemstellingen in verband met de bescherming van persoonsgegevens en informatieveiligheid, zowel binnen de politiediensten als tweede lijn van de DPO’s, als extern met de DPO’s van de andere Federale Overheidsdiensten en de twee kabinetten van de bevoegde ministers. Met een vaste plaats in het Comité Informatie & ICT adviseert de dienst eveneens de leden hiervan over het onderwerp.

CG/ISPO ondersteunt de Data Protection Officers (DPO’s) van de Federale Politie en de Lokale Politie en voorziet in de nodige overlegmomenten, dit specifiek per dossier of algemeen zoals bijvoorbeeld elke vier maanden het Privacy Netwerk met alle DPO’s van de Federale Politie waarin belangrijke evoluties, wijzigingen en probleemstellingen worden besproken.

De dienst staat ook in nauw contact met het Controleorgaan op de politionele informatie en analyseert en bestudeert grondig al zijn adviezen.

In 2021 zijn er verschillende acties voortgezet door de diensten en de directies van de Federale Politie om de bescherming van (persoons)gegevens te waarborgen.

Zo heeft de dienst CG/ISPO onder andere:

de opleiding gegeven over de gegevensbescherming en het unieke register van de verwerkingen van persoonsgegevens van de Geïntegreerde Politie 'ReGPol' in de politieschool van Henegouwen;
specifieke sensibiliseringssessies georganiseerd voor de Algemene directie bestuurlijke politie (DGA) en de Algemene directie gerechtelijke politie (DGJ);
de schendingen van persoonsgegevens (data breaches) geanalyseerd en opgevolgd;
samen met de Directie van de politionele informatie en de ICT-middelen (DRI) de actualiteit in verband met de dreigingen op het vlak van cyberveiligheid (Belnet, Hafnium enz.) geanalyseerd en opgevolgd;
het informatieveiligheidsbeleid uitgestippeld door het algemene kader en de leidende principes ter zake voor de Geïntegreerde Politie te beschrijven;
meegewerkt aan de evaluatie van de EU-Richtlijn 2016/680 'politie-justitie' binnen de Europese instanties enz.

RegPol, het register voor alle verwerkingen van de Geïntegreerde Politie, wordt nog steeds actief aangevuld en bevatte op 31 december 2021 een totaal van 5223 geregistreerde verwerkingen waaronder 836 verwerkingen van de Federale Politie (zie grafieken).